اثر تنش خشکی بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم نان زمستانه

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم نان زمستانه در شرایط کم آبیاری، دو آزمایش مجزای مزرعه‌ای در سال‌های زراعی 1387 و 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی در قالب کرت-های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری پس از 70 ، 100،130 و160 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A در کرت‌های اصلی و 10 ژنوتیپ گندم نان شامل زرین، شهریار، الوند، سرداری، C-80-4،C-81-10 ،C-81-4 ،C-83-3 ، زارع و پیشگام در کرت‌های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان که در شرایط آبیاری کامل (آبیاری پس از 70 میلی‌متر تبخیر)، رقم زرین با 6950 کیلوگرم در هکتار و در تیمار تنش شدید خشکی (آبیاری پس از 160 میلی‌متر تبخیر) رقم پیشگام با 4422 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را داشتند. بین ژنوتیپ‌های گندم از نظر انتقال مجدد ماده خشک به دانه تنوع قابل توجهی دیده شد و تشدید تنش خشکی، سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در پرکردن دانه را تا 23 درصد افزایش داد. رقم پیشگام با 41 درصد بیشترین سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزی را در تیمار آبیاری 160 میلی‌متر تبخیر داشت. در شرایط آبیاری کامل همبستگی عملکرد دانه با صفات تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله مثبت و معنی‌دار بود. در صورتی‌که در تیمار تنش خشکی عملکرد دانه با صفات وزن هزار دانه، شاخص برداشت و انتقال مجدد ماده خشک به دانه همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. به نظر می‌رسد که استفاده از صفات فوق می‌توانند در انتخاب و اصلاح ارقام متحمل به تنش کمبود آب مورد توجه قرار گیرد.